"Czym skorupka za młodu..." ?

Przez lata sądzono, że możliwości reorganizacji dorosłego mózgu są znikome. Jednakże coraz więcej badań wskazuje na to, że plastyczność mózgu osób dorosłych jest nadspodziewanie wysoka. Zaobserwowano nawet możliwość przejmowania poszczególnych funkcji przez obszary mózgu wykonujące zazwyczaj inne zadania.

W podręcznikach czytamy, że w naszym mózgu można wyróżnić ściśle przypisane, anatomiczne obszary odpowiedzialne za przetwarzanie poszczególnych informacji zmysłowych. Wyróżnia się korę wzrokową, dotykową, słuchową czy ruchową itd. Jednakże coraz więcej badań wskazuje na to, że mózg osoby dorosłej jest na tyle plastyczny, że potrafi przekazywać zadania między poszczególnymi obszarami. Przykładem może być "przeprogramowanie" kory wzrokowej osób niewidomych, u których przy braku bodźców wzrokowych, przełącza się ona na czytanie dotykowe (alfabetu Braille'a). Znane są również przypadki funkcjonalnej reorganizacji mózgu po urazach. Ale czy w mózgu zdrowej osoby dorosłej może dojść to takiego "przeprogramowania".

Grupa dr hab. Marcina Szweda z Uniwersytetu Jagiellońskiego opublikowała w czasopiśmie eLife przełomowe wyniki badań, w których po raz pierwszy w historii pokazano, że w mózgu dorosłej zdrowej osoby może dojść do reorganizacji funkcjonalnej na dużą skalę. W cytowanych badaniach osobom widzącym zasłaniano oczy i uczono je czytać dotykiem. Pracę ich mózgów zbadano przed i po wielomiesięcznym treningu. Zgodnie z dotychczasową wiedzą czytanie dotykiem powinno aktywować korę dotykową, jednak u uczestników badania zaobserwowano aktywność kory wzrokowej. Co więcej, w trakcie chwilowej "dezaktywacji" kory wzrokowej przy użyciu przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (TMS), osoby biegle czytające dotykiem traciły tą zdolność. Taka plastyczność najprawdopodobniej jest również możliwa w innych obszarach mózgu.

Badania polskich naukowców udowadniają, że przy odpowiednim treningu odpowiednie obszary mózgu dostosowują się do nowych umiejętności i zmieniają swoje dotychczasowe role.